КІТАП — ҰРЫСПАЙ ҮЙРЕТЕТІН ҰСТАЗ
Федор Никифорович ПЛЕВАКО (1842-1908).
Атақты орыс адвокаты. Анасы қазақ қызы.
Амангелді Иманов та патша үкіметінен әділдік сұрағанда Ф.Н.Плеваконы іздеген деген сөз бар. Дәлелді-дәйекті дерек жоқ. Бірақ, сондай сөз шығып, біздің де құлааққа жеткені рас.
Оның түр-тұлғасы да, көз жанары да, күлкісі де ерекше болған. Сот процестерінде шешен де тегеурінді сөйлей білген. Дүйім жұртты аузына қаратқан. «Күлкісі мұз ерітетіндей адам болған» — дейді.
Оның ғұмырбаяны және қорғаушылық сөздерімен қазақ тілінде танысу мүмкін болды.
Бұл мүмкіндікті туғызған Есберген Оразұлы Алауханов. Заң ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Ресей криминологтар Ассоциациясының, Санкт-Петербург, Москва криминология клубтарының мүшесі, Халықаралық Қазақстан криминологтар клубының Президенті, Қазақстан Жазушылар және Журналистер одағының мүшесі, «Қазақстанның Ғылымы мен Өмірі» халықаралық журналының бас редакторы.
Ғылым популяризаторы. Аралдасатын саласы көп, жұмыстары ауқымды. Үлгереді.
Маған осы кітаптың бірнеше данасын тегін беріп жіберді. Керексінген, мән-мағынасын түсінетін адамдарға тарат дегені.
Өткенде бір сыйлы кісіге тапсырдым. Немересі заң факультетінде оқиды екен. Риза болды. Енді 1-2 данасы қалды.
Бұл кітаптың құндылығы неде? Тілі жатық, түрлі мағлұматы мол. XIX ғасырдың екінші жартысы, ХХ ғасырдың басында Ресей патшалығында өткен атақты сот процестерінде сөйленген сөздер ана тілімізде баяндалған.
Сол кездегі сот процестерінің ерекшелігі неде еді? Оларда айыптаушы мен қорғаушы көсіліп сөйлейтін. Сөздері жалаң болмайтын. Жалпы халықтың да жекелеген адамның да тұрмыс-тіршілігіне, көңіл-күйіне, психологиясына терең үңілетін.
Мен өткеннің атақты сот шешендерінің сөздерін орысша нұсқасында көп оқыдым. Солардан өзімен керек көп нәрсе алдым. Тұшындым. Әуелі байқалмайды, алайда олардың ойлау жүйесі, сөйлеу мәнері, келтіретін дәлел-дәйегі біртіндеп сіздің де бойыңызға, ойыңызға жұғады. Түгелдей, аудыртпай көшіріп алмасаңыз да, яғни «болмасаңыз да ұқсап бағасыз». Ол өзініне өзі солай болады. Өзіңіз де байқамай қаласыз.
Жаңа заманда, заңгерлік амандықты игеріп жатқан біздің жастарымызға мына кітап қажетті рухани азық болары сөзсіз. Бұл кітаппен танысу арқылы бір мезгілде кәсіби, тарихи, көркем әдебиет оқып шығасыз. Рухани да, ақпараттық тұрғыдан да байисыз.
Бұл кітап кітапханаларда да бар.
Осынау құнды мұраны қазақшаға сапалы аударып, бейілді оқырманға мол тиражбен ұсынған аудармашы-редактор Есберген Оразұлы Алаухановқа алғысымызды білдіреміз.