АҚЫЛДЫ АДАМ МЕН АҚЫЛСЫЗ АДАМНЫҢ АЙЫРМАШЫЛЫҒЫ НЕДЕ?

 

Ақыл – туа бітетін қасиет емес. Ол – қалыптасатын, дамитын ішкі сапа.

Қазіргі заманда адамды ақылды немесе ақылсыз деп сыртқы белгілеріне қарап емес, ойлау дағдысына қарап бағалаған жөн.

Төменде осы екі типтің негізгі айырмашылықтарын ғылыми және психологиялық тұрғыдан талдаймыз.

Ақылды адам өз ойын жаңартып отырады

Психолог Адам Грант былай дейді: «Нағыз ақылды адам өз білімінің шектеулі екенін түсінеді және қажет болса, көзқарасын өзгертуден қорықпайды».

Ақылды адам: «Мен бұл мәселені бұрын басқаша түсінетінмін. Енді жаңа ақпаратпен танысып, көзқарасымды қайта қарағым келеді» – деп ойлай алады.

Ал ақыл аз адам бұрынғы түсінігіне жабысып қалады. Ол үшін пікір өзгерту – әлсіздік сияқты көрінеді.

Ақылды адам тыңдай біледі және папелмен сейлейлі АҚЫЛДЫы адам тыңдай біледі және дәлелмен сөйлейді

Америкалық философ Дэниел Деннеттің айтуынша, шын мәніндегі пікірталастың мақсаты – қарсыласты жеңу емес, шындықты табу.

Ақылды адам сөйлегенде тыңдай біледі, ой елегінен өткізеді, дәлел келтіреді. Ал ақылсыз адам – эмоциямен жауап беріп, қарсыласты төмендетуге тырысады.

Ақылды адам – икемді және бейімделгіш

Жаңа ақпаратты қабылдап, соған сай әрекет ету – когнитивті икемділік деп аталады. Бұл бүгінгі заманда ақылдың басты көрсеткіші.

Ақылды адам: «Ескі әдіс енді нәтиже бермейді. Жаңасын үйренуім керек» — дейді.

Ақыл аз адам: «Бұрын солай болған, солай бола береді» – деп өзгеруден бас тартады.

Ақылды адам сұрақ қоя біледі

Ақылды адам үнемі ізденісте жүреді. Ол дайын жауаптарға қанағаттанбай, шындықты тереңірек түсінуге тырысады. Ал ақыл аз адам дайын пікірлерге сеніп, оларды қайта сұрақсыз қабылдай салады.

Ақылды адам өзін-өзі бағалай алады

Рефлексия – яғни адамның өз ойын, мінезін, шешімдерін сараптап, бағалай білуі ақылдың жоғары деңгейін көрсетеді.

Ақылды адам сыншылдықты алдымен өзінен бастайды. Ақылы аз адам – әрдайым сырттан кінә іздейді.

Ақылды адам дегеніміз:

пікірін өзгерте алатын

дәлелмен сөйлейтін

тыңдай білетін

өз қатесін мойындайтын

жаңаға ашық

ішкі мәдениеті жоғары адам

Ал ақылсыздықтың белгілері:

тұйықтық

қыңырлық

эмоцияға тәуелділік

өзін дамытудан бас тарту

өзгенің пікірімен өмір сүру

Ақыл – бұл білімнің көптігі емес.

Бұл – ойлау тәсілі. Ақыл – бұл білімнің көптігі емес.

Бұл – ойлау тәсілі.

Сол ойлау қабілеті арқылы ойын өзгерту – әр адамның өз қолында.

Хамит Жұмабекұлының парақшасынан алынды.